Tijdens de Erasmusweek (van 23 – 31 oktober j.l.) werd – naast de uitreiking van de Lof der Zotheid speld – ook de volgende activiteit georganiseerd.
Jaarlijks gaan op een donderdag rond de verjaardag van Erasmus de eersteklassers van het Erasmiaans Gymnasium met een door hen voorbereide les over Erasmus naar de groepen 8 van hun basisscholen. Zij leren deze groep-8-ers over Erasmus voor deze naar het middelbaar onderwijs gaan. De beroemde Erasmus komt namelijk in geen enkel lesprogramma op de Rotterdamse basisscholen voor. Omdat 27 oktober in de herfstvakantie viel, werd de Erasmus-les verhuisd naar donderdag 3 november.
Voor de 14e keer vertrokken de leerlingen om 12.30 u met een powerpoint presentatie en ander lesmateriaal naar hun nog maar pas verlaten basisscholen. Voor deze 30 minuten durende Erasmusles krijgen zij een cijfer door hun vorige leerkracht, passend binnen het onderdeel Erasmus van het vak Culturele Vorming op het gymnasium.
Elk jaar is er een aantal eersteklassers dat om een of andere reden niet op hun voormalige basisscholen terecht kunnen. Zij maken dan o.l.v. mw Ploeg een wandeling langs memorabele Erasmus-locaties rond de Laurenskerk. Voor de verslagen van deze wandeling ontvangen ook zij een cijfer voor het vak Culturele Vorming.
Meestal waren er tussen de 15 en 20 leerlingen die hiervan gebruik moesten maken. Dit jaar maar liefst 41! Mw Ploeg zag wel op tegen zo’n grote groep, want hoe houd je hun aandacht gevangen. Doorgaans gaat de helft van zo’n groepje al gauw hun “eigen ding” doen.
Maar het werd een feest! Nog nooit had zij zo’n aandachtig luisterende groep leerlingen om zich heen gehad. En ook nog allemaal – gedurende de hele wandeling (toch gauw een uur). De eersteklassers worden natuurlijk elk jaar slimmer. Enkelen hielden hun smartphone dichtbij haar en namen zo alles op wat zij vertelde. Er is ook enthousiast informatie van websites gehaald. En soms werd er wonderlijk gefantaseerd. Drie verslagen – ter leringh ende vermaeck – zijn hierbij geplaatst.
Dankzij de eersteklassers van het gymnasium leren ongeveer 3.500 kinderen per jaar op deze manier Erasmus kennen. Nu, na 14 keer, zijn dat er dus bijna 50.000!
Deze bijeenkomst, georganiseerd door het Huis van Erasmus in de aula van de Bibliotheek Rotterdam, stond in het teken van de nieuwe bouwsteen in de Leergang Burgerschap: Nepnieuws en Nep Wetenschap.
In deze leergang worden – losjes aan de hand van Erasmus, om te laten zien dat Burgerschap van alle tijden is – allerlei thema’s uit de huidige maatschappij, en dus Burgerschap, duidelijk gemaakt aan leerlingen van 10 tot 16 jaar oud.
Deel van deze leergang Burgerschap is niet om een uitputtende informatiestroom aan te bieden, maar juist om, via dialoog en discussie in de klas, leerlingen vertrouwd te maken met deze onderwerpen.
De onderdelen van de leergang Burgerschap, inclusief filmpjes en actieve werkvormen, zijn gratis te downloaden op www.huisvanerasmus.nl
“Die laatste melodie herkende u waarschijnlijk als…. Dona, nobis pacem of Geef ons vrede.
Maar wat was al die heftigheid daarvoor? Dat begon met een “bataille”: oorlogsmuziek uit de tijd van Erasmus, gevolgd door nog 2 strijdbare stukken voor orgel uit latere tijd: de “Corrente Italiana” van Juan Cabanilles Barberá (1644-1712) en “Laat ons juichen Batavieren”, weliswaar van Mozart (1756-1791) maar wel gebaseerd op een Nederlands lied.
Adriaan Hoek, onze nieuwe stadsorganist, preludeerde op ons Erasmiaanse thema van dit jaar: Weg met oorlog! Het onstuitbare pacifisme van Erasmus.
Dit thema, omdat precies 500 jaar geleden de samenspraak met de titel ”de bekentenis van een huursoldaat” verscheen.
Verder was er in 1522 ook een uitgave van “De klacht van de vrede”, die zich in de Erasmus collectie van de bibliotheek bevindt. Oorlog en vrede dus.
Vervolgens heette Steven Lamberts (voorzitter Comité Erasmus Rotterdam) alle aanwezigen hartelijk welkom:
Mijnheer de wethouder, mijnheer Koole, familie en vrienden van de heer Koole, geachte aanwezigen, welkom bij de viering van de 556ste verjaardag van Desiderius Erasmus.
Om logistieke redenen vieren wij de verjaardag vandaag een dag te vroeg; Erasmus maakte herhaaldelijk duidelijk dat hij op 28 oktober was geboren, merkwaardigerwijs bleef hij heel onduidelijk over zijn geboortejaar:1466 wordt het meest waarschijnlijk geacht.
Ik ben Steven Lamberts, voorzitter van het comité Erasmus, icoon van Rotterdam, een comité waarin 16 Rotterdamse instellingen en organisaties samenwerken met het doel Erasmus tot HET boegbeeld van zijn geboortestad te maken.
Doel van ons comité is het bevorderen van de bekendheid van het gedachtegoed van Erasmus bij alle Rotterdammers en het bevorderen van het gebruik van zijn naam, eigenlijk zijn “merk”, bij het positioneren van de stad Rotterdam in binnen- en buitenland.
Erasmus en zijn geboortestad zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze band schiep
Erasmus zelf door zijn naam vanaf zijn eerste gedrukte publicatie te koppelen aan Rotterdam.
Door zijn brede internationale bekendheid, maar vooral door zijn gedachtegoed is Erasmus een symbool, of als u wilt een icoon van Rotterdam geworden.
Hierna legde loco-burgemeester Faouzi Achbar uit waarom de Lof der Zotheidspeld dit jaar naar kunstenaar Peter Koole gaat:
Dames en heren,
Van harte welkom in de Burgerzaal van het stadhuis. Een prachtige plek om de verjaardag van de beroemdste Rotterdammer aller tijden te vieren: Desiderius Erasmus Roterodamus.
Eigenlijk een dag te vroeg, want hij is morgen pas echt jarig. Maar dat mag de pret niet drukken. Het is tenslotte al heel bijzonder dat we er eeuwen later nog steeds een feest van maken.
Vast onderdeel van dit jaarlijkse ritueel is de uitreiking van de Lof der Zotheidspeld. Een onderscheiding voor iemand die leeft en werkt in de geest van Erasmus. Een stadsgenoot die op geheel eigen wijze verslag doet van misstanden in onze tijd. Dan heb ik het natuurlijk over beeldend kunstenaar Peter Koole.
Hij, voor wie rang noch stand veilig is, ageert niet tegen bepaalde personen, maar tegen het kwaad in het algemeen.
Dit citaat uit Lof der Zotheid omschrijft u ten voeten uit, meneer Koole. Net als Erasmus strijdt u tegen onrecht, tegen dingen die overduidelijk niet pluis zijn.
Soms is het kwaad open en bloot, soms zit het verborgen. Dan legt u de vinger op de zere plek en maakt het zichtbaar voor iedereen. Erasmus deed dat met woorden, u doet het met verf. En soms met geverfde woorden.
Onrechtvaardigheid raakt u diep. Zo zeer zelfs, dat sommige zaken u niet loslaten. U duikt dan vol overgave in het blootleggen van die wantoestand. U verzamelt informatie uit de media, leest boeken en probeert de achtergronden te begrijpen.
Om het onrecht vervolgens op het doek aan de kaak te stellen. Om mensen te informeren of eraan te herinneren.
foto: Peter van Wijk
Een bekend voorbeeld is uw werk over de val van Srebrenica. Het verlies van zoveel levens, gevolgd door een jarenlange strijd voor erkenning tekent de nabestaanden. Uw doeken maken de gevolgen van die dramatische gebeurtenis duidelijk.
Juryrapport toekenning Lof der Zotheidspeld aan beeldend kunstenaar Peter C. Koole
Het Comité Erasmus, Icoon van Rotterdam heeft de Lof der Zotheidspeld 2022 toegekend aan de Rotterdamse schilder Peter Koole (Middelburg, 1958) voor zijn geëngageerde werk. Koole ontvangt de prijs op donderdag 27 oktober in de Burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis uit handen van Burgemeester Aboutaleb, tijdens de viering van de verjaardag van Desiderius Erasmus.
De schilderijen van de Rotterdamse beeldend kunstenaar Peter Koole (1958) zijn stille, des te meer indrukwekkende getuigenissen van dramatische en onrechtvaardige gebeurtenissen die de wereld schokken. Gebeurtenissen die voor korte of langere tijd de media beheersen om daarna meestal weer naar de achtergrond te verdwijnen. Helaas moeten we vaak later erkennen dat juist deze gebeurtenissen van historische betekenis zijn gebleken en dat we ze hadden kunnen lezen als signalen, zo je wilt als waarschuwingen voor de toekomst.
De val van Srebrenica, de ramp met de MH17, de moord op de Russische journaliste Anna Politkovskaja, de arrestatie van de leden van Pussy Riot, zijn enkele van de onderwerpen die hij in beeld brengt.
Siebe Thissen, voormalig hoofd beeldende kunst & openbare ruimte bij het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam, droeg hierna zijn lezing
“ERASMUS ALS MOREEL KOMPAS IN TIJDEN VAN OORLOG”
over Jan Mispelblom Beyer en Rotterdam voor:
Op 20 september 1941 deed Jan Mispelblom Beyer zijn Intrede bij de Remonstrantse Gemeente te Rotterdam. In een volgepakte Arminiuskerk werd de zojuist beroepen predikant uit Leiden geïntroduceerd als een leraar met een open blik – als een denker en doener die bewezen had de werkelijkheid te kunnen doorgronden. Hoe benard en benauwd die werkelijkheid sinds mei 1940 ook was, van de nieuwe predikant werd verwacht dat hij de noties van geloof, hoop en liefde fier overeind zou houden.
Jan Mispelblom Beyer
De beroeping van Mispelblom Beyer in Rotterdam gold als een daad van verzet in oorlogstijd. Want de reputatie van deze theoloog was niet onomstreden. Hij was een van de belangrijkste spreekbuizen van de vredesbeweging in Nederland. Mispelblom Beyer was pacifist, antimilitarist en religieus-anarchist. Hij was bevriend met Clara Wichmann en Henriëtte Roland Holst, en schreef talloze artikelen voor tijdschriften als De Wapens Neder, Bevrijding en Vredesstrijd. In zijn bijdragen hekelde hij de oorlog en het militarisme; hij propageerde de dienstweigering en verwierp kolonialisme en racisme. Ook kwalificeerde hij de discriminatie van vrouwen als een gruwelijk onrecht. Bovendien was hij zeer actief in de antimilitaristische vereniging Kerk en Vrede, opgericht in 1924 door de Leidse hoogleraar Gerrit Jan Heering, bij wie hij theologie en filosofie had gestudeerd. Zijn leermeester was in de jaren 1930 driemaal genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. En nu zat Heering in de voorste banken van de Arminiuskerk.
Kerk en Vrede stond echter hoog op de lijst van verdachte organisaties die door de Nederlandse Centrale Inlichtingendienst in de gaten werden gehouden. In een geheim rapport uit 1939 werd het profiel van Mispelblom Beyer in staccatovorm opgetekend: links-extremistisch persoon; anarchistisch-antimilitaristisch spreker; voorzitter Kerk en Vrede te Leiden; voorzitter van de Internationale Antimilitaristische Vereniging; bestuurslid Jongeren Vredes Actie; lid van het Amnestiecomité voor de Bemanning van de Zeven Provinciën; redacteur van Vredesstrijd; lid van het Comité voor Indische Ballingen; ondertekenaar Dienstweigeringsmanifest Mobiliseren. In een hypernerveus tijdvak waarin soldaten werden gemobiliseerd tegen een mogelijke inval van het Derde Rijk gold Mispelblom Beyer als staatsgevaarlijk. Hoewel het geloof in het gebroken geweertje sinds 1940 danig op de proef werd gesteld, telde Kerk en Vrede nog bijna vijfduizend leden, onder wie meer dan driehonderd predikanten. Twee jaar eerder was het lidmaatschap van deze vereniging al voor ambtenaren verboden verklaard. Bij veel kerken waar dominees van Kerk en Vrede predikten, stonden in 1939 en 1940 militairen op wacht om toe te zien dat er geen gemobiliseerde soldaten naar pacifistische preken zouden luisteren.
Op donderdag 28 juli hebben enkele honderden historische zeil- en motorschepen Erasmus van Rotterdam naar Gouda begeleid onder de titel “Erasmus terug naar zijn roots”. Dit evenement maakte deel uit van de viering van het 750-jarig bestaan van Gouda. In 1272 kreeg Gouda stadsrechten van Graaf Floris V van Holland. Voor de viering waren 9 Goudse Giganten gemaakt: 4 à 5 mtr hoge poppen die sleutelfiguren uit de goudse historie uitbeeldden. Zoals Coornhert, Floris V, Jacoba van Beieren, oud-bgm James, het kaasmeisje enz. En uiteraard Erasmus, die enkele jeugdjaren in Gouda doorbracht en daar ook naar school ging. Erasmus is de bekendste Gouwenaar.
Gouda nodigde de LVBHB (Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig) uit om haar 48e verjaardag met de traditionele vlootbijeenkomst dit jaar in Gouda te laten plaatsvinden. En om dan Erasmus van zijn geboorteplaats naar Gouda te vervoeren. Met medewerking van Erfgoedhavens Rotterdam konden de historische schepen zich voor 28 juli in Rotterdam verzamelen en overnachten.
De 25 km lange vaartocht over de Hollandse IJssel verliep vanaf de Willemsbrug via de Van Brienenoordbrug, Krimpen aan den IJssel, Ouderkerk, Nieuwerkerk en Moordrecht naar Gouda, waar Erasmus en de schepen met muziek en andere feestelijkheden werden verwelkomd.
Tot en met zondag 31 juli lagen de schepen in en om de binnenstad van Gouda aangemeerd en stond Erasmus in de Sint Jan.
Herdenkingsmunten bij 35-jarig Europese Erasmus studieprogramma
In 2022 is het 35 jaar geleden dat het ERASMUS programma werd opricht door de Europese Unie. De naam ERASMUS is een acroniem voor European Community Action Scheme for the Mobility of University Students. Het programma geeft studenten door heel Europa de mogelijkheid om op uitwisseling te gaan naar andere scholen. De naam voor het programma is ook geïnspireerd door Desiderius Erasmus, humanist en kritische geest uit de 15e eeuw. Vooral goed onderwijs en goede opvoeding stonden bij Erasmus hoog in het vaandel. Hij geloofde erin dat een betere wereld begon bij de jeugd: een goede basis bij jongeren zou vanzelf zorgen voor een oprechtere maatschappij.
Sinds 1087 heeft het programma al miljoenen studenten in Europa de gelegenheid gegeven om op uitwisseling te gaan.
Ter ere van het 35-jarig bestaan heeft de Koninklijke Nederlandse Munt een 2 euro herdenkingsmunt in coincard laten slaan, de eerste sinds 2015. Alle landen die aan het ERASMUS studieprogramma meedoen, konden aan deze actie deelnemen.
Per land mogen twee herdenkingsmunten van 2 euro worden uitgegeven, deze worden gewijd aan een speciaal thema of historische gebeurtenis. Het is 7 jaar geleden sinds de laatste Nederlandse 2 euro herdenkingsmunt werd uitgebracht.
De UNC-kwaliteit 2 euro voor 35 jaar ERASMUS programma is geplaatst in een coincard, waar de kleuren oranje en wit de boventoon voeren. In de coincard staan de jaartallen vermeld en de tekst ’35 jaar ERASMUS programma’. Op de voorzijde van de munt prijkt het profiel van Erasmus, geïnspireerd op het portret van tijdgenoot en kunstenaar Hans Holbein. Het portret van Erasmus is omgeven door de jaartallen 1987 – 2022 en de tekst ERASMUS programma. Centraal staat de landsaanduiding ‘NL’, met net onder het uiteinde van de pen die Erasmus vasthoudt de initialen van de ontwerper. In het maaswerk aan de linkerkant is het getal 35 te ontdekken: dit staat voor de 35 jaar waarin het programma vele uitwisselingen heeft georganiseerd onder Europese studenten. Onderaan bevindt zich het munthuisteken mercuriusstaf en het muntmeesterteken raaf.
19 Landen hebben de munt al uit laten brengen oftewel: laten slaan. Dat zijn België, Finland, Litouwen, Slowakije, Cyprus, Frankrijk, Luxemburg, Spanje, Duitsland, Italië, Oostenrijk, Estland, Letland en Portugal. Meer info op: www.knm.nl
