Gré – Stichting Erasmushuis

Dialoog: ‘Spelen met waarden, betalen met gedachten’

— zaterdag 20 april a.s.

In het kader van de Maand van de Filosofie nodigen wij u hierbij uit voor een unieke ontmoeting tussen Leon Heuts en Ronald van Raak. Op zaterdag 20 april zullen zij elkaar interviewen in een boeiende dialoog over hun recente publicaties.

In zijn prikkelend essay over publieke waarden gaat Ronald van Raak te rade bij de grootste filosofen uit de Nederlandse geschiedenis.

Erasmus en Spinoza zijn filosofen die in ons land lang werden gehaat, om vervolgens te worden vereerd. Denkers die in weinig opzichten met elkaar te vergelijken zijn, maar toch beide symbolen werden van vrijheid en tolerantie. Erasmus hield tijdgenoten een morele spiegel voor in zijn Lof der Zotheid (1511). Spinoza beschreef in zijn Ethica (1677) een uitdagende morele filosofie.

In Spelen met waarden, betalen met gedachtenonderzoekt Ronald van Raak hoe het denken van Erasmus en Spinoza tot stand kwam en welke waarden eraan ten grondslag lagen. Hij beschrijft hoe hun denkbeelden door de tijd heen werden gebruikt en wat hun filosofie kan betekenen in het huidige debat over de vraag wat ons nog met elkaar verbindt.

Ronald van Raak is hoogleraar Erasmiaanse waarden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en is als raadslid verbonden aan de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

In Leve de chaos beschrijft Leon Heuts openhartig het trauma van zijn moeder en de gevolgen daarvan voor zijn eigen leven, tot op de dag van vandaag. Zijn moeder maakte aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, als jong Duits meisje in een schuilkelder, het verwoestende bombardement op Maagdenburg mee. Totale chaos. Zij heeft nooit een echte moeder voor hem kunnen zijn. Hij verliet haar op zijn negende en koos voor zijn vader.

Toen hij zijn moeder tien jaar later voor het eerst weer ontmoette, ontdekte hij dat haar trauma deels ook zijn eigen trauma was.
Maar in zijn werkzame leven ontdekte hij dat er ook een andere chaos bestaat. Een chaos die een voedingsbodem is voor kunst en creativiteit. Een creatieve chaos die onverwachte nieuwe kansen biedt.

Leon Heuts ging studeren en werd hoofdredacteur van Filosofie Magazine, waar in die tijd een anarchistische sfeer hing die paste bij zijn persoonlijk leven. Hij besefte dat het trauma van zijn moeder deels ook zijn eigen trauma was: zijn leven stond in het teken van chaos, melancholie, uitstelgedrag en veel te veel rode wijn. Maar hij ontdekte ook dat juist de chaos nieuwe kansen biedt in een tijd van collectieve traumatische ervaringen, zoals oorlog, pandemie en klimaatcrisis. Overal ter wereld staan mensen op die hun eigen lijf en leden inzetten om iets goeds te betekenen voor de wereld – denk aan Greta Thunberg, Black Lives Matter, de activisten op de A12.

Ecco homo – zie de kwetsbare mens, moedig vechtend en liefhebbend, zelfs op de rand van de vulkaan.

Momenteel is Leon Heuts Head of Studium Generale TU Delft.

Locatie: Theater Boekhandel Donner, Coolsingel 129, Rotterdam

Datum: zaterdag 20 april om 15:00 uur

Org: Ronald van Raak en Georgios Tsimarakis (Erasmus Universiteit Rotterdam)

Toegang vrij – zonder reserveren

Voor meer informatie: Kijk op de website van Donner

Pieter van der Hoeven fietst in de voetsporen van Erasmus door Europa

Sedert april 2022 fietst Pieter van der Hoeven (1955 Rotterdam) naar allerlei steden en dorpen in Europa waarvan hij weet of heeft gehoord dat er zich een Erasmus-school of -instituut bevindt of dat er een Erasmus-activiteit plaatsvindt.

Zijn zoon suggereerde hem na zijn pensionering “een bekend persoon na te gaan fietsen”. Omdat hij Erasmiaan is, koos hij voor Erasmus. Tevens wilde hij met fietsen zijn lichaam lenig houden. Gaandeweg leerde hij daardoor niet alleen de bestemming te waarderen, maar ook de reis zelf. En hoewel de gesprekken over Erasmus oorspronkelijk bedoeld waren om de geest lenig te houden, leerde hij zo ook Erasmus meer te waarderen.

Pieter studeerde na het Erasmiaans gymnasium enige tijd in Leiden en daarna een jaar via een bilateraal uitwisselingsverdag wiskunde in Parijs. Rond 2000 werkte hij een tijdje aan de Erasmus-universiteit en daarna bij Hogeschool Inholland, Tot corona ging hij een of twee keer per jaar naar een buitenlandse hogeschool of universiteit in het kader van het ERASMUS-uitwisselings-programma. Dus heel wat Erasmus in zijn CV!

Sinds hij in 2022 gepensioneerd is, fietst hij in de voetsporen van Erasmus door Europa. Erasmus reisde voornamelijk te paard; dat is in onze tijd wel erg ingewikkeld, zeker voor iemand zonder ruiterervaring, maar de fiets heet niet voor niets een stalen ros. Pieter had tevoren eigenlijk alleen fietservaring naar werk en winkel en zo, maar ontdekt nu dat je op een fietstocht weliswaar minder kilometers maakt dan met auto, trein of vliegtuig, maar ondertussen wel veel meer leuke belevenissen smaakt.

Inmiddels heeft hij meer dan twintig scholen en instituten bezocht in vijftien steden, in Nederland, Duitsland, België, Engeland en Frankrijk. Toen hij op het Erasmiaans zat, had hij er eigenlijk geen idee van wie Erasmus was en tijdens zijn fietstocht ontdekt hij dat veel mensen zich Erasmiaan noemen zonder te snappen hoe waardevol diens erfenis voor ons kan zijn. Want dat die erfenis waardevol kan zijn, ontdekte Pieter toen hij zich in Erasmus en diens werk ging verdiepen. Erasmus was een compleet ander mens dan hij, met een heel ander taalgebruik in een heel andere tijd, maar toch zijn zijn opvattingen verrassend genoeg in feite nog super-actueel en toepasbaar als het erom gaat goede en gelukkige mensen te worden.

Meer informatie is te vinden op erasmusxxi.eu.

Erasmusweek 2023 in Rotterdam

23 t/m 29 oktober

De Erasmusweek had een vol en mooi programma met interessante activiteiten.

Het thema was het 75-jarig bestaan van de universele Verklaring van de rechten van de mens, welk thema door alle participerende organisaties enthousiast was overgenomen.

— ma. 23 okt. Erasmus uit de kluis, in de centrale bibliotheek R’dam.

— di. 24 okt. Lunchconcert door organist Hayo Boerema in de Laurenskerk

en “IJsbrekers in ontmoeting met Erasmus” organisatie de Laurenskerk, in de bibliotheek

en opening van een Erasmustentoonstelling in de Senaatzaal van de Erasmus Universiteit

en het Bibliotheekcollege “The right to protest” door Amnesty International ism Justice and Peace and Shelter City.

— wo. 25 okt. “IJsbrekers in ontmoeting met Erasmus” door en in de bibliotheek.

— do. 24 okt. “Erasmus voor de klas” door het Erasmiaans Gymnasium en de stg Erasmushuis R’dam

en “Mensenrechten in de stad van Erasmus” door stichting Huis van Erasmus in het bibliotheektheater.

— vrij. 27 okt. Uitreiking van de Lof der Zotheidspeld aan mw Lilian Gonçalves – Ho Kang You in de Burgerzaal van het stadhuis, door stichting Comité Erasmus

en “Goed gesprek: Een grap of een belediging: zijn er grenzen aan de vrijheid van meningsuiting” door organisatie Quardin, in de bibliotheek.

— zat. 28 okt. “IJsbrekers in ontmoeting met Erasmus” in en door de bibliotheek

en “Living library – geen boeken maar mensen lenen/lezen”, door Martijn Bergsma in de bibliotheek

en “Write for rights” in en door de bibliotheek ism Amnesty International

en studiedag “Remonstranten in de ban van Erasmus” in gebouw Arminius, door het Remonstrants Erfgoed ism Remonstrantse Vereniging Rotterdam.

— zo. 29 okt. Filosofie workshop “Durf te denken over…..Erasmiaanse waarden” door filosoof Ruby Knipscheer in de bibliotheek.

Steven Lamberts beschrijft enkele activiteiten in zijn welkomstoespraak bij de uitreiking van de Lof der Zotheidspeld.

Erasmusweek 2023: Welkom door Steven Lamberts

voorzitter van het Comité Erasmus icoon van Rotterdam

Mevrouw de wethouder, mevrouw Gonçalves, familieleden en vrienden van mevrouw Gonçalves, geachte aanwezigen: welkom bij de viering van de 557ste verjaardag van Desiderius Erasmus.

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen. Vele aspecten van het gedachtegoed van Erasmus hebben bijgedragen aan het tot stand komen van het concept mensenrechten. Reden voor het Comité Erasmus om dit jaar “Mensenrechten” als thema van onze verjaardagsviering te kiezen.

Het Comité Erasmus, icoon van Rotterdam, bestaat uit 16 Rotterdamse instellingen en organisaties die samenwerken met het doel om Erasmus tot HET boegbeeld van zijn geboortestad te maken.

Wij hebben als belangrijkste doelen het gedachtegoed van Erasmus onder de Rotterdammers uit te dragen: immers, hij staat voor vrijheid van meningsuiting met wederzijds respect en tolerantie, voor het belang van dialoog met humor en ironie, maar ook voor het belang van kennis en educatie. Basisprincipes waarvan wij hopen dat iedere Rotterdammer ze omarmt.

Daarnaast bevorderen wij de bekendheid van Erasmus in het stadsbeeld en het gebruik van zijn naam – eigenlijk zijn merk – bij het positioneren van de stad Rotterdam in binnen-en buitenland.

verder lezen

Erasmusweek 2023: Erasmus, juist nu!

door Han van Ruler

Professor Intellectuele Geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Vice-decaan van de Erasmus School of Philosofy (ESPhil)

Mevrouw de wethouder, hooggeachte laureaat, zeer geachte aanwezigen,

Soms lees ik Erasmus en kan mij zijn beeldtaal maar nauwelijks boeien. Neem bijvoorbeeld zijn lofprijzing van Alexander Stewart, de bastaardzoon van de Schotse Koning die bisschop van St. Andrews zou worden en met wie Erasmus in Siena nog onder één dak had gewoond toen hij de jongen retorica en Grieks onderwees. Alexander wordt door Erasmus afgeschilderd als het allerbraafste jongetje van de klas. Elke dag werkte hij aan zijn studies. In de namiddag wijdde hij zich aan muziek en aan zang, maar als hij ’s avonds ging eten, ging dat altijd weer gepaard met voorleessessies uit stichtelijke literatuur. De tiener, schrijft Erasmus instemmend, maakte enkel tijd vrij voor de uitoefening van zijn godsdienst… en natuurlijk ook nog om te slapen. Als hij al eens tijd had voor iets anders, zocht hij geen ontspanning, maar stortte hij zich op het lezen van de historieschrijvers. Een voorbeeldige jongen, kortom, geheel aan de muzen en vooral aan Christus gewijd.

Wij brengen vandaag Erasmus en de mensenrechten bij elkaar, maar is Erasmus daar wel modern genoeg voor? Rotterdam is dan een heel moderne stad, maar Erasmus lijkt soms hopeloos verouderd. Mensenrechten bestonden in zijn tijd nog niet en aandacht voor individuele keuzes bij het inrichten van je persoonlijke leven al helemaal niet. Wat hebben we in een tijd waarin we vooral elkaars passies bewonderen aan een denker die zich daar continu minachtend over uitliet en die alleen deugd, ijver en stichtelijke vroomheid prijst? Wat moeten we in onze tijd van globalisme en diversity-vraagstukken [bovendien] met een theoloog die een Christocentrisch wereldbeeld vertegenwoordigt? En wat moet onze Speld-laureaat Lilian Gonçalves – Ho Kang You, die in haar Mandeville-lezing van 2007 (natuurlijk ook hier in Rotterdam) als geen ander de schaduwkanten van “corporatisme, gemeenschapszin [en] hechte nationale eenheid” heeft benadrukt, met een denker die politiek zag als het aandacht geven aan het eigen volk, en die Plato en het Nieuwe Testament voorschreef als norm voor de gehele mensheid?

verder lezen

Erasmusweek 2023: Uitreiking Lof der Zotheidspeld

Namens het College van B&W sprak mw Natasha Mohamed – Hoesein, wethouder Armoedebestrijding, Schuldhulpverlening en Taal

Goedemiddag allemaal,

de Erasmusweek heeft dit jaar, zoals u weet, het thema ‘Mensenrechten in de stad van Erasmus’. Het thema is een eerbetoon aan het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens.

Dat thema maakte dat de jury van de Lof der Zotheidspeld meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. De jury was snel en unaniem in haar besluit.

Voor heel veel mensen bent u namelijk het icoon van mensenrechten en bent u een inspiratie. U startte vanuit de Surinaamse gemeenschap, maar uw licht straalt inmiddels ook ver daarbuiten. Niet zo vreemd dus dat de jury meteen aan u dacht, mevrouw Gonçalves- Ho Kang You. U maakt zich als jurist en mensenrechtenactivist al uw hele leven sterk voor rechtvaardigheid, voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft, ongeacht kleur, herkomst of geloof.

Voor dat belangrijke werk is wel een lange adem nodig. Grote veranderingen vragen nou eenmaal tijd, geduld en doorzettingsvermogen. En dat brengt u allemaal mee.

Ik wil graag de Mandeville-lezing aanhalen die u in 2007 gaf. Daarin zei u het volgende, en ik citeer:

‘Het individu verdient overal respect, bescherming en een veilige omgeving waarin hij of zij individuele keuzes kan maken. Dat vraagt goed bestuur van actieve overheden en inspirerend leiderschap, overal ter wereld.

Dit vereist uiteindelijk een moreel universalisme, waarin iedereen telt, gekoppeld aan respect voor legitieme verschillen, waarmee ruimte wordt gelaten of gemaakt voor pluriformiteit en individualisme.’

Einde citaat.

verder lezen