Geachte heer Lamberts, geachte dames en heren, geachte wijzen of zotten.
Heel graag wil ik het Comité Erasmus danken voor het feit, dat het mij het voorrecht heeft willen gunnen van de uitreiking van de Lof der Zotheidsspeld 2020. En in dat “mij”, zo begrijp ik u, neemt u ook graag de Pauluskerk als geheel mee. Haar inspiratie, haar inzet voor al die mensen, die het – voor kortere of langere tijd – niet redden op eigen kracht, in Rotterdam, in de regio Rijnmond, in het land. En dus ook al haar bezoekers, van wie er vanmiddag gelukkig een aantal aanwezig is – zonder hen is het allemaal niks – , al haar noeste medewerkers, ook een aantal aanwezig, en voorts al die mensen die anderszins mogelijk maken, dat de Pauluskerk doet wat haar te doen staat. En dat vanuit haar bijbelse – en dus eeuwenoude, maar o zo actuele, dwaze – wortels. In de eer die mij ten deel valt, wil ik dus meer dan graag hen allemaal meenemen. Zonder hen geen Pauluskerk.
Eerlijk gezegd had ik zoiets niet verwacht. En, ook eerlijk gezegd, een mooiere erkenning dan deze had u mij/ons eigenlijk niet kunnen schenken. Lof der Zotheid, Vrouwe Zotheid, die beweert dat wijsheid in onze wereld in wezen dwaasheid is en andersom. Hoe vaak heb ik mijzelf en wij vaak ook allemaal samen vanuit de Pauluskerk niet afgevraagd wie er nu eigenlijk gek was in onze samenleving nu.
Waren dat de mensen, die vonden dat de mensen die hun heil zoeken in de Pauluskerk behoren tot de groep van nietsnutten en onrendabelen, beklagenswaardige losers, geldverslindende uitvreters van de samenleving, niet in staat tot enig maatschappelijk of economisch goed? Tweede- of derderangslui dus, aan wie je echt niet al te veel aandacht hoeft te schenken. Of waren wij dat zelf ? Omdat wij, dwars tegen de vaak dominante stroom in – als waren wij gekken – bleven geloven in de waarde en dus de erkenning daarvan door anderen van èlk mens en van àlle leven. En dat onvoorwaardelijk. En dus juist ook van die mensen die kwetsbaar zijn, om wat voor reden dan ook, en er zogenaamd niet toe doen, omdat hun “lives” toch niet zouden “matteren”.
Aan het eind van het dwaze “gouden boekje” komt de ware aap uit de mouw. Dwaasheid is niet alleen maar een al of niet idioot ideaal van Vrouwe dwaasheid. Dat idiote ideaal van het enorme belang van dwaasheid heeft zij opgepikt uit “een aantal loffelijke getuigenissen daarover van anderen”. Zo ongeveer de beste die er zijn. In ieder geval veel beter dan die van theologen. Want “zelfs ezels krijgen nog eerder een kerkelijk ambt dan een wijze”. Of het nu gaat om de paus, kardinalen of alle dominees bij elkaar. Vrouwe Zotheid beroept zich voor haar pleidooi voor het praktiseren van dwaasheid uitvoerig op iets dat daar in haar ogen ver bovenuit gaat: het boek der boeken. En wie schetst onze verbazing, uitgerekend de apostel Paulus, ja, inderdaad, naamgever van de Pauluskerk, kan in haar ogen veel genade vinden. Zeer veel. Kijk, dwaas of niet, maar dan ga je praten !
“Maar God heeft juist mensen uitgekozen, die in deze wereld “dom” of “zwak” worden genoemd. Zo heeft God de wijsheid van de mensen belachelijk gemaakt. Zo zorgt God er voor, dat niemand trots kan zijn op zichzelf”, citeert Vrouwe Zotheid met instemming Paulus in zijn brief aan de alternatieve leef- en geloofsgemeenschap van Korinthe. Het zijn de zogenaamd “dommen” en “zwakken” van de Pauluskerk die ons laten zien dat het verdienmodel van ons soort samenleving gebaseerd is op een onvoorstelbare roofbouw van Moeder Aarde en van uitbuiting en uitsluiting van grote groepen mensen, die noodgedwongen dat model mogelijk maken, voor anderen, maar in de voordelen daarvan zèlf niet of nauwelijks delen. En dat al sinds eind 15e eeuw. Velen van hen moeten werken als zzp-er of in de flexibele schil of schemerzone van onze economie. Wat is hier nu dwaasheid en wat wijsheid ?! Het zijn de zogenaamd “dommen” of “zwakken” van de Pauluskerk, die ons laten zien, dat gelijkwaardigheid en gelijkheid voor de wet de facto betekenen, dat rijken rijker worden en armen armer. Niet alleen als het gaat om geld. Ook als het gaat om kansen op zinvolle arbeid, goed onderwijs en een goede gezondheid. Arme mensen in Rotterdam gaan meer dan 10 jaar eerder dood dan rijke. Wat is hier nu wijsheid en wat dwaasheid ?! Het zijn de zogenaamd “dommen” of “zwakken” van de Pauluskerk, die ons laten zien, dat een samenleving fundamenteel verandert van roofbouw naar opbouw op het moment dat iedereen onvoorwaardelijk in staat wordt gesteld om eraan bij te dragen en zichzelf dienstbaar te maken aan iets dat veel groter en sterker is dan “ik” en “mijzelf”. Het christendom heeft op haar beste momenten altijd gegokt op dat laatste. Waar mensen zich dienstbaar maken aan anderen en aan het geheel, ontstaat meer en beter leven. En niet minder. En dan voor allemaal. En niet voor een paar. Wat is hier nu wijs en wat dwaas?! Van die dwaze onderstroom in het christendom heeft de Pauluskerk zich altijd onderdeel gevoeld. Als het kon in het klein in de Pauluskerk – waar overigens elke dag ongeveer alles gebeurt wat God verboden heeft – waarom dan niet in de samenleving als geheel?! Voor die dwaze wijsheid ben ik jullie allemaal, lieve dwaze mensen van de Pauluskerk, onvoorstelbaar dankbaar. Het is het grootste cadeau van mijn leven, dat ik van zo’n kerk, zo’n sociale beweging – want dat is de kerk – deel heb mogen uitmaken. En daarmee dus ook jullie, lieve dwaze mensen van het Comité Erasmus, in de erkenning daarvan.
Tot slot. Aan de erkenning is ook een geldbedrag verbonden. Het leek mij helemaal in de geest van de dwaasheid, dat ik dat geld niet zelf houd, maar weggeef. Het Comité vond dat ook een goed idee. Met overtuiging geef ik dat geldbedrag graag door aan “Tent of Nations”. Tent of Nations is een landbouwboerderij en vredesproject van de familie Nassar op de door Israëlische staat bezette Westbank, even ten zuiden van Bethlehem. De boerderij ligt op een berg. In de afgelopen jaren zijn op de bergen rondom en strategisch goed gekozen inmiddels 6 nederzettingen van Israëlische kolonisten verschenen, die regelmatig de honderden olijfbomen en daarmee de bestaansgrond van deze Palestijnse boeren vandaliseren en terroriseren. De familie worstelt al jaren tevergeefs om een vergunning van de overheid en daarmee om bestaansmogelijkheden voor de lange termijn, nadat eerder het Israëlische Hoger Gerechtshof uitdrukkelijk het eigendomsrecht van de familie op hun grond erkende, ook na jaren strijd. Het project zet zich onder het authentiek christelijke, volkomen dwaze motto “We refuse to be enemies” daadwerkelijk in voor vrede en daarmee voor toekomst voor zowel Palestijnen als Israëli’s. Dat werk – in die volgens mij helemaal in Erasmiaanse geest – zou ik meer dan graag ondersteunen en bij u allemaal aanbevelen.