Op 3 december stond in The Times (Londen) een kleurenfoto met onderschrift “In de Klassieke Week bij veilinghuis Christie’s zal een recent herontdekt portret van Erasmus door Hans Holbein de Jonge een bijzonder hoogtepunt vormen.”
Holbeins portret van Erasmus stond in het midden van de foto.
Het schilderij is afkomstig van een afstammeling van een Nederlandse familie, die het schilderij in een privécollectie sinds tenminste eind 19e eeuw bezat. Er is geen informatie over de verkoper bekend gemaakt.
Dit schilderij werd naar Groot Brittannië geïmporteerd en voor verkoop geplaatst onder het Temporary Admission Regiem (ivm BTW enz.). van veilinghuis Christie’s.
Ene dr Bodo Brinkmann heeft op verzoek van Christie’s de echtheid van het schilderij onderzocht en bekrachtigd. Geschat werd dat het schilderij tussen de 1 en 1,5 miljoen Britse pond zou opbrengen.
Uitleg van Christie’s bij het artikel in The Times:
“Dit tot nu toe niet bestudeerd paneel is een veelbetekenende toevoeging aan de serie portretten door Hans Holbein de Jonge – de meest scherpzinnige portretschilder van de 16e eeuw in noord Europa – van Desiderius Erasmus, de unieke humanist in die eeuw.
Erasmus’ eerdere activiteiten bevestigen zijn centrale positie in de intellectuele wereld van zijn tijd en zijn groeiende beroemdheid als schrijver en vertaler, terwijl zijn latere reizen verwijzen naar de onvrede door de religieuze geschilpunten veroorzaakt door de Reformatie. Zijn lange, maar regelmatig onderbroken, samenwerking met Holbein moet in dit licht worden gezien, zoals besproken in studies – meest recentelijk door dr Peter van der Coelen (‘Erasmus, Man of Images’, Holbein, Capturing Character, exhibition catalogue, Los Angeles, J. Paul Getty Museum, 2021).”
Het schilderij werd op 8 december geveild voor £ 1.122.000.
De identiteit van de nieuwe eigenaar is niet bekendgemaakt.
“Die laatste melodie herkende u waarschijnlijk als…. Dona, nobis pacem of Geef ons vrede.
Maar wat was al die heftigheid daarvoor? Dat begon met een “bataille”: oorlogsmuziek uit de tijd van Erasmus, gevolgd door nog 2 strijdbare stukken voor orgel uit latere tijd: de “Corrente Italiana” van Juan Cabanilles Barberá (1644-1712) en “Laat ons juichen Batavieren”, weliswaar van Mozart (1756-1791) maar wel gebaseerd op een Nederlands lied.
Adriaan Hoek, onze nieuwe stadsorganist, preludeerde op ons Erasmiaanse thema van dit jaar: Weg met oorlog! Het onstuitbare pacifisme van Erasmus.
Dit thema, omdat precies 500 jaar geleden de samenspraak met de titel ”de bekentenis van een huursoldaat” verscheen.
Verder was er in 1522 ook een uitgave van “De klacht van de vrede”, die zich in de Erasmus collectie van de bibliotheek bevindt. Oorlog en vrede dus.
Vervolgens heette Steven Lamberts (voorzitter Comité Erasmus Rotterdam) alle aanwezigen hartelijk welkom:
Mijnheer de wethouder, mijnheer Koole, familie en vrienden van de heer Koole, geachte aanwezigen, welkom bij de viering van de 556ste verjaardag van Desiderius Erasmus.
Om logistieke redenen vieren wij de verjaardag vandaag een dag te vroeg; Erasmus maakte herhaaldelijk duidelijk dat hij op 28 oktober was geboren, merkwaardigerwijs bleef hij heel onduidelijk over zijn geboortejaar:1466 wordt het meest waarschijnlijk geacht.
Ik ben Steven Lamberts, voorzitter van het comité Erasmus, icoon van Rotterdam, een comité waarin 16 Rotterdamse instellingen en organisaties samenwerken met het doel Erasmus tot HET boegbeeld van zijn geboortestad te maken.
Doel van ons comité is het bevorderen van de bekendheid van het gedachtegoed van Erasmus bij alle Rotterdammers en het bevorderen van het gebruik van zijn naam, eigenlijk zijn “merk”, bij het positioneren van de stad Rotterdam in binnen- en buitenland.
Erasmus en zijn geboortestad zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze band schiep
Erasmus zelf door zijn naam vanaf zijn eerste gedrukte publicatie te koppelen aan Rotterdam.
Door zijn brede internationale bekendheid, maar vooral door zijn gedachtegoed is Erasmus een symbool, of als u wilt een icoon van Rotterdam geworden.
Hierna legde loco-burgemeester Faouzi Achbar uit waarom de Lof der Zotheidspeld dit jaar naar kunstenaar Peter Koole gaat:
Dames en heren,
Van harte welkom in de Burgerzaal van het stadhuis. Een prachtige plek om de verjaardag van de beroemdste Rotterdammer aller tijden te vieren: Desiderius Erasmus Roterodamus.
Eigenlijk een dag te vroeg, want hij is morgen pas echt jarig. Maar dat mag de pret niet drukken. Het is tenslotte al heel bijzonder dat we er eeuwen later nog steeds een feest van maken.
Vast onderdeel van dit jaarlijkse ritueel is de uitreiking van de Lof der Zotheidspeld. Een onderscheiding voor iemand die leeft en werkt in de geest van Erasmus. Een stadsgenoot die op geheel eigen wijze verslag doet van misstanden in onze tijd. Dan heb ik het natuurlijk over beeldend kunstenaar Peter Koole.
Hij, voor wie rang noch stand veilig is, ageert niet tegen bepaalde personen, maar tegen het kwaad in het algemeen.
Dit citaat uit Lof der Zotheid omschrijft u ten voeten uit, meneer Koole. Net als Erasmus strijdt u tegen onrecht, tegen dingen die overduidelijk niet pluis zijn.
Soms is het kwaad open en bloot, soms zit het verborgen. Dan legt u de vinger op de zere plek en maakt het zichtbaar voor iedereen. Erasmus deed dat met woorden, u doet het met verf. En soms met geverfde woorden.
Onrechtvaardigheid raakt u diep. Zo zeer zelfs, dat sommige zaken u niet loslaten. U duikt dan vol overgave in het blootleggen van die wantoestand. U verzamelt informatie uit de media, leest boeken en probeert de achtergronden te begrijpen.
Om het onrecht vervolgens op het doek aan de kaak te stellen. Om mensen te informeren of eraan te herinneren.
foto: Peter van Wijk
Een bekend voorbeeld is uw werk over de val van Srebrenica. Het verlies van zoveel levens, gevolgd door een jarenlange strijd voor erkenning tekent de nabestaanden. Uw doeken maken de gevolgen van die dramatische gebeurtenis duidelijk.
Juryrapport toekenning Lof der Zotheidspeld aan beeldend kunstenaar Peter C. Koole
Het Comité Erasmus, Icoon van Rotterdam heeft de Lof der Zotheidspeld 2022 toegekend aan de Rotterdamse schilder Peter Koole (Middelburg, 1958) voor zijn geëngageerde werk. Koole ontvangt de prijs op donderdag 27 oktober in de Burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis uit handen van Burgemeester Aboutaleb, tijdens de viering van de verjaardag van Desiderius Erasmus.
De schilderijen van de Rotterdamse beeldend kunstenaar Peter Koole (1958) zijn stille, des te meer indrukwekkende getuigenissen van dramatische en onrechtvaardige gebeurtenissen die de wereld schokken. Gebeurtenissen die voor korte of langere tijd de media beheersen om daarna meestal weer naar de achtergrond te verdwijnen. Helaas moeten we vaak later erkennen dat juist deze gebeurtenissen van historische betekenis zijn gebleken en dat we ze hadden kunnen lezen als signalen, zo je wilt als waarschuwingen voor de toekomst.
De val van Srebrenica, de ramp met de MH17, de moord op de Russische journaliste Anna Politkovskaja, de arrestatie van de leden van Pussy Riot, zijn enkele van de onderwerpen die hij in beeld brengt.
Siebe Thissen, voormalig hoofd beeldende kunst & openbare ruimte bij het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam, droeg hierna zijn lezing
“ERASMUS ALS MOREEL KOMPAS IN TIJDEN VAN OORLOG”
over Jan Mispelblom Beyer en Rotterdam voor:
Op 20 september 1941 deed Jan Mispelblom Beyer zijn Intrede bij de Remonstrantse Gemeente te Rotterdam. In een volgepakte Arminiuskerk werd de zojuist beroepen predikant uit Leiden geïntroduceerd als een leraar met een open blik – als een denker en doener die bewezen had de werkelijkheid te kunnen doorgronden. Hoe benard en benauwd die werkelijkheid sinds mei 1940 ook was, van de nieuwe predikant werd verwacht dat hij de noties van geloof, hoop en liefde fier overeind zou houden.
Jan Mispelblom Beyer
De beroeping van Mispelblom Beyer in Rotterdam gold als een daad van verzet in oorlogstijd. Want de reputatie van deze theoloog was niet onomstreden. Hij was een van de belangrijkste spreekbuizen van de vredesbeweging in Nederland. Mispelblom Beyer was pacifist, antimilitarist en religieus-anarchist. Hij was bevriend met Clara Wichmann en Henriëtte Roland Holst, en schreef talloze artikelen voor tijdschriften als De Wapens Neder, Bevrijding en Vredesstrijd. In zijn bijdragen hekelde hij de oorlog en het militarisme; hij propageerde de dienstweigering en verwierp kolonialisme en racisme. Ook kwalificeerde hij de discriminatie van vrouwen als een gruwelijk onrecht. Bovendien was hij zeer actief in de antimilitaristische vereniging Kerk en Vrede, opgericht in 1924 door de Leidse hoogleraar Gerrit Jan Heering, bij wie hij theologie en filosofie had gestudeerd. Zijn leermeester was in de jaren 1930 driemaal genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. En nu zat Heering in de voorste banken van de Arminiuskerk.
Kerk en Vrede stond echter hoog op de lijst van verdachte organisaties die door de Nederlandse Centrale Inlichtingendienst in de gaten werden gehouden. In een geheim rapport uit 1939 werd het profiel van Mispelblom Beyer in staccatovorm opgetekend: links-extremistisch persoon; anarchistisch-antimilitaristisch spreker; voorzitter Kerk en Vrede te Leiden; voorzitter van de Internationale Antimilitaristische Vereniging; bestuurslid Jongeren Vredes Actie; lid van het Amnestiecomité voor de Bemanning van de Zeven Provinciën; redacteur van Vredesstrijd; lid van het Comité voor Indische Ballingen; ondertekenaar Dienstweigeringsmanifest Mobiliseren. In een hypernerveus tijdvak waarin soldaten werden gemobiliseerd tegen een mogelijke inval van het Derde Rijk gold Mispelblom Beyer als staatsgevaarlijk. Hoewel het geloof in het gebroken geweertje sinds 1940 danig op de proef werd gesteld, telde Kerk en Vrede nog bijna vijfduizend leden, onder wie meer dan driehonderd predikanten. Twee jaar eerder was het lidmaatschap van deze vereniging al voor ambtenaren verboden verklaard. Bij veel kerken waar dominees van Kerk en Vrede predikten, stonden in 1939 en 1940 militairen op wacht om toe te zien dat er geen gemobiliseerde soldaten naar pacifistische preken zouden luisteren.
Erasmus Online is dé wetenschappelijke standaardbibliografie over de vroegmoderne edities van Desiderius Erasmus. De database is nu online vrij toegankelijk via de website van Bibliotheek Rotterdam. Unieke onderzoeksmogelijkheden Erasmus Online (EOL) is het meest volledige bibliografische overzicht van Erasmiaanse drukgeschiedenis. Het biedt unieke onderzoeksmogelijkheden vanwege gedetailleerde bibliografische gegevens per editie, zoals colofon- en imprintgegevens, formaat, collatie, referenties naar andere bibliografieën en bekende exemplaren in bibliotheken wereldwijd. Gecombineerde zoekmogelijkheden geven snel inzicht in de drukgeschiedenis van Erasmus’ oeuvre. Alle opgenomen Erasmusedities worden via een eigen EOL-nummer geïdentificeerd. Deze EOL-verwijzingen worden gebruikt in andere bibliografische standaardwerken, zoals de Universal Short Title Catalogue en de wetenschappelijke standaardeditie van Erasmus’ Latijnse werken ASD (uitgegeven door Brill). De database wordt vanuit Bibliotheek Rotterdam doorlopend aangevuld en verbeterd.
Ontstaan van de database Het ontstaan van Erasmus Online is nauw verbonden met de Erasmuscollectie in Bibliotheek Rotterdam. In de jaren 1960 besloot toenmalig bibliothecaris Egbertus van Gulik tot het in kaart brengen van de Erasmiaanse drukgeschiedenis. Behalve van de eigen collectie in Rotterdam maakte hij daarbij gebruik van de laatnegentiende-eeuwse bibliografie van Ferdinand vander Haeghen, Bibliotheca Erasmiana, en schreef hij een groot aantal erfgoedbibliotheken wereldwijd aan met het verzoek om informatie. Van Gulik verzamelde alle gegeven in een kaartcatalogus, die bekend staat als het ‘Apparaat Van Gulik’. Erasmus Online is de gedigitaliseerde versie van deze kaartcatalogus, die inmiddels in digitale vorm sterk is uitgebreid en nog steeds groeit.
Erasmuscollectie Rotterdam Bibliotheek Rotterdam beheert de grootste Erasmuscollectie ter wereld en bevat meer dan drieduizend edities met werken van Erasmus, gedrukt vóór 1900. Vanaf de 19de eeuw is het werk van Erasmus door de bibliotheek actief verzameld. Vooral in het begin van de 20ste eeuw groeide de collectie uit tot een unieke verzameling die een representatief beeld biedt van Erasmus’ ideeën, de ontwikkeling van zijn denken en de verspreiding van zijn werk door heel Europa. De vele lezerssporen in de collectie laten bovendien zien op welke manier lezers zijn teksten door de eeuwen heen hebben gebruikt. Naast een historische Erasmuscollectie beheert Bibliotheek Rotterdam een moderne collectie Erasmusboeken, die weergeeft hoe Erasmus vanaf 1900 is gelezen, gebruikt en onderzocht. Bezoek Erasmus
Uit recent onderzoek door onderzoeksbureau Kien blijkt dat ruim 61 procent van de inwoners van Rotterdam niet of nauwelijks weten wie Erasmus was. Dat was aanleiding voor Olaf Ouwerkerk om een Erasmus Dropje te ontwikkelen, een smakelijke geschiedenisles in de vorm van een dropje, om het gedachtegoed van Erasmus te doen herleven en als zacht zoet eerbetoon. Het dropje heeft de vorm van het standbeeld van Erasmus dat naast de Laurenskerk in Rotterdam staat, op een steenworp afstand van zijn ouderlijk huis. Elk doosje is gevuld met 160 gram heerlijke zacht/ zoete Erasmus dropjes. De dropjes zijn 100% vegetarisch. Ze zijn te koop bij R’dam Tourist Information, Donner, KEET, Foodelicious en R’dams Warenhuis. Grote aantallen zijn te bestellen via info@rotterdammertjes.com
Op 3 augustus werd het eerste doosje met dropjes tijdens de Opening van het Academisch Jaar van de Erasmus Universiteit uitgereikt aan de nieuwe voorzitter College van Bestuur prof. dr Ed Brinksma.
Op naar meer bekendheid van onze beroemdste burger!
“Laat ieder z’n eigen overtuiging eren zonder die van een ander te beledigen”. Deze spreuk staat op het Kruisplein, tegenover het Centraal station. Aan de andere kant van het Kruisplein, nabij ingang Kruiskade, staat “De belangrijkste voorwaarde voor geluk is dat je wilt zijn wie je bent.” De spreuk ernaast staat in Gouda, op een vier meter hoge witte muur.
Een Belgische vriend van onze stichting heeft het bedrijf in Herstal, dat in december 2018 180 ankertegels via een veiling bij Gemeentewerf Centrum kocht, opgebeld. Hij kreeg te horen dat wij ze voor 5000 euro konden komen ophalen.
Voor een ontwerp op de plek waar het beeld van Erasmus oorspronkelijk stond (naast de Markthal, waar wij in 2017 een informatiezuil hebben geplaatst) zijn er ongeveer 100 nodig. Daarvoor moet dan rond de 3000 euro worden betaald.
Tot nu toe hebben wij nog geen handen op elkaar gekregen voor een actie om dit geld bij elkaar te krijgen. Vaker wordt opgemerkt dat wij ons verlies maar moeten nemen, omdat:
De ankertegels door miscommunicatie bij de gemeente het land uit zijn.
Of er ooit een memorial op de oorspronkelijke plaats van het standbeeld komt mét ankertegels, is een open vraag.
